Zmarł prof. Józef Nizioł - były rektor PK miał 83 lata

 

Bogata biografia prof. Józefa Nizioła to przykład życia poświęconego nauce i macierzystej uczelni. Kiedyś, w młodości, uprawiał wspinaczkę wysokogórską i penetrował jaskinie, ale pasję tę (a z czasem również zamiłowanie do zwykłej turystyki) pod naporem rosnących obowiązków zawodowych złożył na ołtarzu nauki.

 

A przecież początki nie wskazywały, że tak potoczy się jego życie. Urodził się 2 marca 1938 r. w Krzemienicy koło Łańcuta — niewielkiej, choć historycznej, bo liczącej sobie ponad 650 lat wiosce. Pierwsze nauki, jeszcze w okresie wojny, pobierał u swego wuja, Michała, któremu zawdzięcza podstawy edukacji. Później były lata nauki szkolnej w trudnych warunkach powojennych. Już wtedy dało o sobie znać zainteresowanie naukami ścisłymi. Profesor szczególnie ciepło wspominał nauczycieli z Liceum im. Henryka Sienkiewicza w Łańcucie, którzy przygotowali go do startu w trzech olimpiadach przedmiotowych — chemicznej, fi zycznej i matematycznej. Jako jedyny w klasie nie należał do Związku Młodzieży Polskiej, młodzieżowej przybudówki PZPR, wobec czego dyrektor szkoły prorokował, że nie zostanie przyjęty na studia. Jednak jako jeden z laureatów olimpiady matematycznej szczebla ogólnopolskiego uzyskał prawo podjęcia studiów bez egzaminu wstępnego. Wybrał matematykę na Uniwersytecie Jagiellońskim. Trafił tu na tak znakomitych profesorów, jak: Stanisław Gołąb, Franciszek Leja, Stanisław Łojasiewicz czy Tadeusz Ważewski. Pracę magisterską „Pierwszy problem dyfuzji” obronił w 1961 r. u prof. Mirosława Krzyżańskiego.

 

Po studiach podjął pracę jako asystent na Politechnice Krakowskiej, gdzie w Katedrze Mechaniki Technicznej poszukiwano właśnie matematyka. Tu również miał szczęście spotkać na swej drodze wybitnych specjalistów, którzy bardzo mu pomogli w rozwoju naukowym. Byli to przede wszystkim profesorowie Stefan Ziemba, Władysław Bogusz i Kazimierz Piszczek. Pod kierunkiem tego ostatniego w 1967 r. obronił na Wydziale Mechanicznym PK pracę doktorską „Nieliniowe probabilistyczne metody analizy drgań elementów konstrukcyjnych”, za którą uzyskał wyróżnienie. Wysoko ceniony na uczelni, już pięć lat później został mianowany docentem, a następnie powierzono mu funkcję prodziekana Wydziału Mechanicznego.

 

Habilitację uzyskał w 1975 r., a jego rozprawa habilitacyjna „Dynamika żyroskopów ze szczególnym wyróżnieniem żyroskopu całkującego w nieliniowym ujęciu deterministycznym i probabilistycznym” została wyróżniona i otrzymała nagrodę ministra. Tytuł profesora nadzwyczajnego nadano mu w 1981 r. Profesorem zwyczajnym został w 1987 r.

 

Profesor Józef Nizioł był uznanym autorytetem w dziedzinie mechaniki nieliniowej. W swej pracy naukowej w pewnym okresie dużo uwagi poświęcał żyroskopom. Później jednak skupił się na problematyce tłumienia drgań w maszynach i urządzeniach, szczególnie zaś na kwestiach zmniejszania wibracji oddziałujących na człowieka. Jego prace mają ogromne znaczenie praktyczne, a można je zaliczyć do pięciu grup zagadnień: dynamika żyroskopów pod działaniem wymuszeń stochastycznych w ujęciu nieliniowym; minimalizacja drgań w układach ciągłych dyskretnych i hybrydowych; analiza wytrzymałościowa i wytężeniowa dużych obiektów przemysłowych i maszyn budowlanych, a szczególnie maszyn do robót ziemnych; wibroizolacja maszyn i narzędzi ręcznych na stanowiskach pracy, jak i u ich producenta; bierne oraz aktywne metody obniżania wibroaktywności kabin maszyn drogowych i budowlanych.

 

Wyniki badań prof. Nizioła zostały opublikowane w licznych książkach i  artykułach naukowych drukowanych w specjalistycznych pismach krajowych i zagranicznych, m.in. w „Journal of Sound and Vibration”, „Nonlinear Vibration Problems” i „Machine Dynamics”. Rezultaty swoich prac uczony prezentował również na licznych konferencjach międzynarodowych, w tym na Światowym Kongresie Teorii Maszyn i Mechanizmów w Suchumi w 1967 r. Nie mniej ważny jest zastęp specjalistów, jacy wykształcili się pod kierunkiem prof. Józefa Nizioła. Wypromował kilkudziesięciu doktorów, z których znaczna część zajmuje obecnie stanowiska profesorskie, także poza polską. Prof. Nizioł był też recenzentem kilkudziesięciu prac doktorskich obronionych na kilku uczelniach i w PAN oraz ponad 40 rozpraw habilitacyjnych.

 

Do najważniejszych zasług uczonego zalicza się stworzenie własnej szkoły naukowej — znanej nie tylko w kraju szkoły mechaniki nieliniowej. Znaczące miejsce w dorobku prof. Nizioła zajmowała współpraca z gospodarką, m.in., z firmami BSiPE Energoprojekt, CBK MADRO, Kombinatem Przemysłowym Huty Stalowa Wola, Hutą im. Sendzimira, CELAMA” Cieszyn, WSK Mielec czy WSK Świdnik. 

 

Na Politechnice uczony pełnił wiele odpowiedzialnych funkcji łącznie z tą najważniejszą — rektora. W latach 1972–1976 był prodziekanem ds. badań na Wydziale Mechanicznym. W latach 1976–1981 był dyrektorem międzywydziałowego Instytutu Fizyki PK, a w okresie 1981–1987 r. był prorektorem. Obowiązki prorektorskie przyjął ponownie na krótko w 1990 r. w zastępstwie chorego kolegi. 30 października 1990 r. –— podczas pierwszych wyborów władz Politechniki Krakowskiej zorganizowanych w Polsce w pełni demokratycznej — został powołany na stanowisko rektora uczelni. Pełnił tę funkcję przez dwie kadencje, do 1996 r., dostosowując w tym czasie uczelnię do warunków działania w kraju po przełomie ustrojowym. Szczególną uwagę poświęcił rozwinięciu studiów doktoranckich. Później był m.in. przewodniczącym Senackiej Komisji Etyki (2005-2008 i  2008-2012), członkiem Senackiej Komisji Rozwoju Kadr (2005-2008), członkiem Konwentu Godności Honorowych PK, przewodniczącym Kolegium Redakcyjnego Sekcji Wydawnictw Naukowych na PK, ostatnio także członkiem Konwentu Seniorów PK, do końca uczestniczył w pracach Senatu PK z głosem doradczym (a pierwszy raz zasiadł w Senacie w 1978 r.).

 

Dorobek naukowy, dydaktyczny i organizatorski prof. Nizioła spotkał się z uznaniem wielu gremiów, m.in. Polskiej Akademii Umiejętności, Polskiej Akademii Nauk, Akademii Nauk Federacji Rosyjskiej. W latach 1996––1999 był członkiem Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego VI kadencji. Tytuł doktora honoris causa nadały Mu Uniwersytet Technologiczno-Chemiczny w Iwanowie (Rosja, 1994),  Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie (2006), Politechnika Krakowska (2008). Prof. Nizioł był wielokrotnie nagradzany i odznaczany, m.in.: Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Zesłańców Sybiru, Medalem Komisji Edukacji Narodowej.