Ten poradnik może zmienić jakość życie w wielu budynkach

Fachowe opracowanie pomoże „uwolnić więźniów czwartego piętra”, czyli  przede wszystkim osoby starsze i z ograniczoną mobilnością, dla których pokonywanie architektonicznych przeszkód jest szczególnie trudne. Poradnik powstał we współpracy specjalistów Politechniki z  Zarządem Budynków Komunalnych w Krakowie, w oparciu o analizę jego zasobów mieszkaniowych.

Rekomendacje dla wspólnot mieszkaniowych, spółdzielni, zarządców budynków i mieszkańców

Termin “więźniowie czwartego piętra” odnosi się do problemów dostępności budynków bez wind dla osób, które mieszkają na wyższych piętrach, a mają specjalne potrzeby. Wynikają one np. z niepełnosprawności, starszego wieku, czy z tymczasowych ograniczeń ruchowych (noga w gipsie, rodzic z małym dzieckiem w wózku czy nawet ciężkie zakupy). Wszystkie te okoliczności powodują trudności w swobodnym poruszaniu się, ograniczają mobilności i codzienną aktywność. Aby rozwiązać ten problem, Zarząd Budynków Komunalnych w Krakowie realizuje program budowy wind w komunalnych budynkach mieszkalnych. Podstawą merytoryczną dla niego są badania i analizy przeprowadzone przez specjalistów Politechniki Krakowskiej z Katedry Urbanistyki i Architektury Struktur Miejskich Wydziału Architektury PK. Na ich bazie powstał praktyczny „Poradnik budowy wind w istniejących budynkach mieszkalnych”.

Poradnik krok po kroku pokazuje:

• czy w danym budynku da się wybudować windę
   
• jakie są możliwe rozwiązania techniczne
   
• jak przygotować proces inwestycyjny i porozumieć się z mieszkańcami
   
• skąd pozyskać finansowanie
   
• jak przejść drogę od pomysłu do działającej windy

– Adresatami naszego poradnika są osoby bez specjalistycznego przygotowania, np. wspólnoty mieszkaniowe lub społeczności sąsiedzkie. Poradnik zawiera rozwiązania modelowe i wskazówki dotyczące sposobu postępowania, a nie konkretne koncepcje, bo te powinny być za każdym razem wypracowane w oparciu o indywidualne przypadki ze zróżnicowanymi wymaganiami przestrzenno-funkcjonalnymi – mówi dr inż. arch. Filip Suchoń, współautor „Poradnika budowy wind w istniejących budynkach mieszkalnych”. – Poradnik oparliśmy na analizie rzeczywistych krakowskich inwestycji oraz systematycznej ocenie zasobu mieszkaniowego ZBK. Opracowanie zawiera nie tylko proponowane rozwiązania techniczne, ale również rekomendacje procedur decyzyjnych i finansowych.

Opublikowany właśnie dokument przedstawia pierwszą w Polsce metodykę projektowania i budowy wind w istniejących budynkach mieszkalnych. Wykorzystuje międzynarodowe standardy Royal Institute of British Architects Plan of Work, dostosowane do polskich uwarunkowań prawnych i technicznych. – Publikacja nie zawiera gotowych recept na sukces, ale opisuje systematyczną metodologię pozwalającą na profesjonalne podejście do każdego przypadku. Przedstawione analizy przypadków opierają się na rzeczywistych budynkach krakowskich, które służą jako wzorce postępowania dla podobnych sytuacji – mówi dr inż. arch. Ernestyna Szpakowska-Loranc, współautorka poradnika.

Jak dodaje, poradnik to dobry punkt wyjścia do szerszej debaty o mieście dla wszystkich, niezależnie od wieku i sprawności. – Kwestia wind w budynkach jest ważna społecznie, bo dotyczy dostępności dla seniorów i osób o ograniczonej mobilności, czyli grup wykluczonych. Możemy mówić o „konieczności" chodzenia po schodach w przypadku osób sprawnych, ale dla tych grup bariery komunikacyjne oznaczają w rzeczywistości uwięzienie, prowadzące w efekcie do pogorszenia stanu psychofizycznego. Dlatego też jako badacze z Politechniki Krakowskiej czujemy się etycznie zobligowani do takich działań wspólnie z miastem – podkreśla ekspertka PK. – To dla nas doskonały przykład tego, jak wiedza akademicka może bezpośrednio służyć rozwiązywaniu realnych problemów społecznych.

“Uwięzienie” na czwartym piętrze to nie tylko fizyczna trudność w przedostaniu się z czwartego piętra do parteru o własnych siłach. Zdaniem specjalistów PK to także bariera utrudniająca czy wręcz uniemożliwiająca kontakt z innymi ludźmi. Ludzie starsi czy ludzie z niepełnosprawnościami ruchowymi lub innymi problemami zdrowotnymi mają w pewnym sensie ograniczone uczestniczenie w życiu swojego najbliższego sąsiedztwa, osiedla, dzielnicy.

Każdy budynek z inną ścieżką przywracania dostępności

Badania ekspertów PK opierały się na analizie 10 budynków reprezentatywnych dla powtarzających się typów zabudowy w całym zasobie komunalnym Krakowa. Były to zarówno budynki zabytkowe w typologii charakterystycznej dla kamienic XIX-wiecznych, w zwartej zabudowie miejskiej, gdzie ważna była współpraca z konserwatorem zabytków, jak i dawne budynki przemysłowe na przedmieściach czy przestrzenie biurowe, które były adaptowane na cele mieszkalne. Badano też bloki z tzw. “wielkiej płyty.

Dla budynków przedwojennych eksperci zalecają adaptację istniejących szybów wind do współczesnych standardów, instalację platform schodowych lub budowę szybów zewnętrznych w podwórkach. Dla budynków powojennych zalecane są szyby zewnętrzne. Dla budynków adaptowanych do funkcji mieszkalnych – kompleksową modernizację i reorganizację układu przestrzennego. W końcu dla budynków współczesnych – budowę szybów wewnętrznych. Poradnik zawiera też szacunkowe kosztorysy prac budowlanych z podziałem na typ nieruchomości oraz niezbędne działania prawne.

Rekomendacje techniczne dla samych wind obejmują określenie powierzchni przestrzeni manewrowej przed windą, wymiarów kabiny, ich wyposażenia obowiązkowego oraz kształtu paneli sterowania. Przykładowo: szerokość korytarzy dojazdowych do wind powinna wynosić min. 1500 mm, a przestrzeń manewrowa przed windą powinna mieć wymiary min. 1600 × 1600 mm i brak progów. Wymiary kabiny, aby była wygodna dla osób na wózkach inwalidzkich, to min. 1100 × 1400 mm. Minimalna szerokość drzwi to 900 mm, ale zaleca się 1000 mm. Na wysokości 900 mm powinny być poręcze a na przeciwległej do drzwi ścianie winno się znajdować lustro dla ułatwienia manewrowania wózkiem. Zaleca się również, aby windy miały sygnalizację dźwiękową w postaci syntezatora mowy oraz pętlę indukcyjną dla osób z aparatami słuchowymi.

Z opisanych w poradniku zaleceń skorzystać będą mogli m.in. mieszkańcy kamienic wybudowanych przed rokiem 1945, mieszkańcy osiedli bez wind, członkowie spółdzielni mieszkaniowych oraz zarządy wspólnot mieszkaniowych. Korzyści jakie będą mogli odczuć obejmują niezależność i bezpieczeństwo osób starszych, wygodę w codziennych czynnościach dla rodzin z dziećmi, a także wzrost wartości posiadanych nieruchomości (tak mieszkań jak i całych budynków) nawet o 15%.

Opublikowany przez Zarząd Budynków Komunalnych w Krakowie poradnik stanowi doskonały przykład efektywnego transferu wiedzy między środowiskiem akademickim a praktyką inwestycyjną samorządu. Dzięki temu, że miasto Kraków sięgnęło po doświadczenie eksperckie Politechniki Krakowskiej, do rąk Krakowian trafia kompleksowa, profesjonalna i przejrzysta publikacja. Zespół ekspertów, który przygotował poradnik, łączy kompetencje naukowe z doświadczeniem zawodowym – tworzą go architekci z uprawnieniami i członkostwem w Izbie Architektów, aktywni zarówno w środowisku akademickim, jak i praktyce projektowej.

„Poradnik budowy wind w istniejących budynkach mieszkalnych” - na stronie ZBK