Nowy Roka Akademicki rozpocznijmy koncertowo!

Ta inżyniersko-kulturalna dwoistość misji znajduje odzwierciedlenie w osobie patrona uczelni, Tadeusza Kościuszki, obdarzonego wieloma talentami generała, który działalność architekta i budowniczego wojennych fortyfikacji, bohaterskiego i charyzmatycznego przywódcy na bitewnych polach oraz organizatora innowacyjnych formacji żołnierskich (wspomnijmy tu chociażby kosynierów z bitwy pod Racławicami czy oddziały strzelców celnych, formowane z myśliwych) potrafił łączyć z postawą wrażliwego artysty, sięgającego nieraz po pędzel, ołówek i szkicownik (rysunki Tadeusza Kościuszki z kolekcji Czartoryskich mogliśmy podziwiać w 2016 r. na wystawie w Muzeum Politechniki Krakowskiej), jak też po papier nutowy (w Londynie ukazały się drukiem w 1820 r. trzy utwory skomponowane przez Tadeusza Kościuszkę, usłyszymy je w kolejną Noc Muzeów).

Wiodąca dewiza Politechniki Krakowskiej: kształcić perfekcyjnie na polu nauki i techniki oraz wychowywać z sercem w duchu kultury i sztuki, przyświeca też założeniom i programowi jubileuszowego koncertu.

Koncert będzie miał charakter unikatowy, albowiem wszystkie prezentowane kompozycje powstały z okazji jubileuszu 80-lecia Politechniki Krakowskiej. Będzie też niepowtarzalny, bowiem wypełnią go w znacznej mierze improwizacje (klasyczne, jazzowe i bluesowe), które na estradzie Filharmonii w dniu 2 października br. o godz. 19:00 zabrzmią po raz pierwszy i zarazem... jedyny. Sztuka muzycznej improwizacji bazuje na dogłębnej znajomości literatury muzycznej i czerpie inspiracje z utworów powstałych w przeszłości. Na przywołanej fali natchnienia pozwala tworzyć on-line oryginalne dzieła, tchnące urokiem nowości i bogactwem dotychczas nieznanych i nieodkrytych muzycznych skojarzeń. Jest w swej naturze bliska dydaktycznej aktywności naukowego autorytetu, który przekazując po raz kolejny studentom i doktorantom dobrze opanowaną i przemyślaną wiedzę, musi — by zachować atrakcyjność, świeżość i aktualność wykładu — pozwolić sobie na nutkę fantazji i odrobinę improwizacji, dodając do podstawowego kanonu wiedzy (zdefiniowanego w karcie przedmiotu) ciekawostki z ostatnich lat, najnowsze informacje o oryginalnych wynalazkach i nowatorskich rozwiązaniach oraz barwne anegdoty, pobudzające studentów do uważnego słuchania. Jak widać, obecność w programie koncertu improwizacji ma swoje uzasadnienie.

Wyjątkowy charakter koncertu wynika również z jego niezwykłej obsady. To w większości nauczyciele akademiccy, profesorowie i wykładowcy, reprezentujący bogaty wachlarz uczelni technicznych i uczelni humanistycznych, jak też instytucji kultury. W gronie tym znalazło się trzech byłych rektorów: Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach (któremu początek dał Uniwersytet Jagielloński w Krakowie), Akademii Muzycznej w Katowicach im. Karola Szymanowskiego (szczycącej się tym samym patronem, co Filharmonia w Krakowie) oraz Wyższej Szkoły Mechatroniki. Dało to tytuł do przyjęcia intrygująco brzmiącej nazwy: Koncert Trzech Rektorów, rymującej się z nazwą niezapomnianych Koncertów Trzech Tenorów (Carreras, Domingo, Pavarotti). W pierwszej części koncertu usłyszymy improwizacje organowe profesora Juliana Gembalskiego, światowej sławy wirtuoza, który jako jeden z nielicznych organistów na świecie prezentuje rzadką i wymagającą szczególnego daru sztukę muzycznej improwizacji. Inspiracją dla rodzących się wprost na oczach widzów kompozycji będą piosenki Marka Grechuty i Jana Kantego Pawluśkiewicza, absolwentów Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej. Obaj u zarania architektonicznej kariery zamienili deski kreślarskie na deski muzycznych estrad, zdobywając w krótkim czasie olbrzymią sławę: Marek Grechuta — gwiazdy piosenki, Jan Kanty Pawluśkiewicz — utalentowanego kompozytora. Ich piosenki urzekają poetyckim pięknem, jak też niezwykłą melodyjnością muzycznych fraz. Najpiękniejsze z nich staną się tematami improwizacji i wariacji, które dzięki cudownemu brzmieniu organowych piszczałek, objawią się słuchaczom w nowej, odmienionej postaci. W dwóch improwizacjach na temat piosenek „Korowód” i „Będziesz moją panią” — przebojów cieszących się wciąż niesłabnącą popularnością, artyście będzie towarzyszył Akademicki Chór Politechniki Krakowskiej „Cantata” pod batutą Marty Stós.

Organy to wspaniały i monumentalny instrument, znany od czasów starożytnych, ale też zadziwiające dzieło sztuki inżynierskiej. Każdy egzemplarz jest inny, różni się od pozostałych liczbą i rodzajem piszczałek, rejestrów i głosów, manuałem i pedałem, także architektonicznym kształtem prospektu oraz rozmaitymi rozwiązaniami konstrukcyjnymi traktury. Do jego powstania, prócz wiedzy muzycznej, potrzeba szerokiej wiedzy technicznej z zakresu mechaniki, akustyki, pneumatyki, elektromechaniki i materiałoznawstwa, czasem teorii sterowania i elektroniki. Rodzi się pytanie, czy to właśnie organy nie powinny być uznane za pierwszy na świecie system mechatroniczny oraz sztandarowy przykład interdyscyplinarności w technice?

W przerwie koncertu w foyer w Filharmonii uczestnicy będą mogli zapoznać się z wystawą prac profesora Zbigniewa Latały, opiekuna kierunku inżynieria wzornictwa przemysłowego na Wydziale Mechanicznym Politechniki Krakowskiej.

W części drugiej koncertu odbędzie się prawykonanie eseju „Technê”, skomponowanego na głosy i instrumenty przez profesora Tadeusza Sławka, wybitnego literaturoznawcę, eseistę i poetę. Utwór powstał z okazji jubileuszu 80-lecia Politechniki Krakowskiej. To niezwykłe dzieło — przeplatane cytatami z traktatów filozoficznych Arystotelesa, Sofoklesa, Platona i Kartezjusza, z futurystycznych tekstów Stanisława Lema (zaczerpniętych ze zbioru opowiadań „Bajki robotów”) oraz z wierszy noblistki Nelly Sachs i Urszuli Zajączkowskiej, znakomitej poetki i profesor botaniki — stawia fundamentalne pytania o sens, rolę i znaczenie techniki w dziejach ludzkości. W swoich rozważaniach Autor sięga daleko wstecz, aż do czasów starożytnej Grecji i wybiega śmiało w przyszłość, podejmując temat wszechmocnych i przebiegłych robotów oraz sprytnej i przewrotnej sztucznej inteligencji. Esej jest prezentowany w oprawie awangardowo-jazzowej grupy muzycznej (fortepian, instrumenty klawiszowe, gitara akustyczna i elektryczna, kontrabas, instrumenty perkusyjne i sopran), która wspomaga słuchacza w podążaniu za głosem narratora i w pokonywaniu meandrów filozoficznych rozważań. Jest to również ciąg improwizacji: czasem solowych popisów instrumentalistów, wskazywanych przez narratora, czasem zespołowego muzykowania całego jazzowego kwintetu, czasem zaś dialogu jasnego sopranu (solistki Opery Śląskiej w Bytomiu) z atłasowo i nieco nosowo brzmiącym kontrabasem. Esej jest ilustrowany akwafortami profesora Tadeusza Michała Siary, pochodzącymi z dwóch cykli graficznych — „W wieży Babel” oraz „Obserwatorium”. Słowa i obraz splatają się w całość, stając się dla słuchacza i widza niepodzielną całością. Trudno uwolnić się od przekonania, że obaj artyści, Tadeusz Sławek i Tadeusz Siara, mówią to samo, tylko odmiennymi językami — literackim i plastycznym.

Uwieńczeniem koncertu będzie kompozycja profesora Piotra Kopińskiego, który wcielił w życie podsuniętą przez Komitet Organizacyjny Jubileuszu 80-lecia PK myśl stworzenia dzieła inspirowanego utworami i muzyką Tadeusza Kościuszki. Powstała kompozycja, która spaja w całość piosenkę „Wolność Marka Grechuty, słowa XIX-wiecznego autora, księdza Jana Wróbla do „Poloneza G-dur” Tadeusza Kościuszki, jak też motywy muzyczne z wirtuozowskiego „Poloneza A-dur” Fryderyka Chopina. Ten niezwykły utwór, zawierający elementy muzyki klasycznej i bluesa, zaprezentuje Chór Akademicki „Cantata” pod batutą Marty Stós, a towarzyszyć mu będzie ta sama, co i wcześniej, awangardowa jazzowa grupa muzyczna. Czy utwór spodoba się słuchaczom? Jeżeli tak, to w przyszłości może stać się hymnem Politechniki Krakowskiej.

Należy podkreślić, że koncert jubileuszowy o tak urozmaiconym programie, jest nie tylko formą uczczenia 80-letnich dziejów Politechniki Krakowskiej, ale też źródłem dobrej nadziei na kolejne dwie dekady, dzielące nas od jubileuszu 100-lecia. Uczelnia nieprzerwanie i coraz szerzej otwiera się na nowe możliwości. Coraz większą rolę odgrywają w procesie edukacji i promocji wyników badań nowoczesne środki audiowizualne, Internet, platformy komunikacyjne oraz sztuczna inteligencja. Ważne, aby dążąc do nowego, nie zapominać o tym, co dobrze sprawdzało się w starym porządku i stanowi istotny element tradycji akademickiej. Ważne też, aby pamiętać, że kluczem do budowy wspólnoty akademickiej są wzajemne międzywydziałowe oraz międzykatedralne spotkania i dyskusje kadry akademickiej, bezpośredni kontakt pracowników badawczo-dydaktycznych ze studentami, relacje: mistrz — uczeń, promotor — doktorant, opiekun — dyplomant oraz wykłady akademickich autorytetów, inspirujące i porywające młodzież akademicką oraz młodych pracowników nauki do twórczych działań i nieustającego wysiłku. Zapisu na koncert można dokonać wysyłając e-mail na adres: jubileusz-80@pk.edu.pl, do wyczerpania limitu miejsc.

Zachęcamy do lektury całego numeru najnowszego wydania „Naszej Politechniki”.