Energetyka jądrowa – nowy kierunek studiów na Politechnice we współpracy z Instytutem Fizyki Jądrowej PAN

– Łączymy siły w ważnym momencie. W Polsce trwają przygotowania do budowy pierwszej elektrowni jądrowej. Jej technologię pozyskamy od zagranicznych partnerów, ale nasze firmy i środowiska eksperckie - naukowe i akademickie - będą włączone w wielki projekt rozwoju sektora energetyki jądrowej. Od atomu nie ma odwrotu, na jednej elektrowni nie możemy poprzestać. Do realizacji takiego zadania jak zapewnienie Polsce bezpieczeństwa i niezależności energetycznej – zwłaszcza przy niestabilnej sytuacji geopolitycznej i wyzwaniach klimatycznych – będziemy potrzebowali zdywersyfikowanych, stabilnych źródeł energii. Kluczowe więc będzie zbudowanie miksu energetycznego z różnych źródeł m.in. z rozbudowanego sektora energetyki jądrowej. Politechnika Krakowska chce w tym procesie uczestniczyć – mówi rektor PK prof. Andrzej Szarata. Jako główne zadania dla uczelni wymienia: wykształcenie kadr dla branży energetyki jądrowej w Polsce, edukację społeczeństwa na ten temat oraz udzielenie specjalistycznego wsparcia dla realizacji inwestycji jądrowych w Polsce.

Porozumienie w sprawie współdziałania na rzecz rozwoju w Polsce kadr inżynierskich i naukowych w obszarze energetyki jądrowej oraz wspólnego prowadzenia badań podpisali w czwartek 23 maja 2024 r. prof. Andrzej Szarata, rektor Politechniki Krakowskiej oraz prof. Tadeusz Lesiak, dyrektor Instytutu Fizyki Jądrowej PAN. W wydarzeniu uczestniczył także Grzegorz Cyborowski, Koordynator Projektu Rozwojowego (energetyka jądrowa) Mostostalu Kraków. Krakowska firma z grupy Budimex została wybrana przez amerykański Westinghouse Electric Company do wsparcia  budowy pierwszej polskiej elektrowni jądrowej (jako jedno z 7 polskich przedsiębiorstw).

Na połączeniu sił skorzystają w pierwszym rzędzie studenci nowego kierunku na PK – energetyki jądrowej oraz doktoranci i młodzi badacze, zainteresowani rozwojem naukowym w tym obszarze. Studia II stopnia (magisterskie) pojawią się na Politechnice w drugim semestrze nowego roku akademickiego (nabór zimą). To kolejny krok w rozwoju oferty edukacyjnej PK w tym obszarze. W tym roku uczelnia miała już w ofercie specjalność „energetyka jądrowa” na kierunku energetyka, która cieszyła się bardzo dużym zainteresowaniem kandydatów. 

– Wykształcenie kadr dla branży energetyki jądrowej w Polsce to zadanie dla polskich uczelni, instytucji naukowych oraz innych podmiotów, wspierających edukację wysokiej klasy specjalistów. Jakość kształcenia przyszłych inżynierów, inspektorów ochrony radiologicznej czy kadry menedżerskiej branży jądrowej zadecyduje o sukcesie zapewnienia ciągłości dostaw czystej bezemisyjnej energii elektrycznej oraz bezpieczeństwa jej pozyskiwania – mówi prof. Tadeusz Lesiak, dyrektor Instytutu Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie. W ramach kształcenia na kierunku energetyka jądrowa fizycy z IFJ będą prowadzić zajęcia wykładowe i laboratoryjne m.in. w zakresie fizyki reaktorów, promieniotwórczości, pomiarów stosowanych w ochronie przed promieniowaniem, dozymetrii. Dzięki nawiązanej właśnie współpracy z IFJ PAN studenci PK będą mieli dostęp do światowej klasy specjalistycznych laboratoriów i sprzętu pomiarowego Instytutu Fizyki Jądrowej PAN.

W programie kształcenia na nowym kierunku znajdą się też takie zagadnienia jak: nowe bloki jądrowe, systemy bezpieczeństwa jądrowego, technologie chłodzenia, właściwości materiałów konstrukcyjnych i eksploatacyjnych stosowanych w budowie maszyn, energetyce cieplnej i jądrowej, technologie materiałów i ich trwałości, technologie wspomagające instalacje jądrowe, kwestie cyklu paliwowego,  techniki modelowania procesów wymiany ciepła, zjawisk przepływowo-cieplnych, przepływów wielofazowych oraz układów elektroenergetycznych, zagadnienia z zakresu automatyki i sterowania w złożonych systemach oraz instalacjach energetycznych, techniki monitorowania systemów i elementów energetycznych znajdujących się w elektrowniach jądrowych, zagadnienia wpływu pracy elektrowni jądrowych na środowisko, uwarunkowania środowiskowe, ekonomiczne i prawne procesu inwestycyjnego, zasady budowy, modelowania, eksploatacji, projektowania i regulacji parametrów pracy instalacji energetycznych, energoelektrycznych i grzewczych. Przewidziano także laboratoria wyjazdowe i studyjne do obiektów przemysłowych i badawczych energetyki jądrowej.

Ze strony PK w prowadzenie kształcenia zaangażowani są eksperci Katedry Energetyki Wydziału Inżynierii Środowiska i Energetyki, Wydziału Inżynierii Materiałowej i Fizyki, współpracujący z uczelnią praktycy z przemysłu i zagranicznych instytutów badawczych. – Kierunek „energetyka jądrowa” wykształci specjalistów gotowych do pracy w całym sektorze energetyki, także konwencjonalnej, na krajowym i zagranicznych rynkach. Pamiętajmy, że Polska jest otoczona elektrowniami jądrowymi w krajach naszych sąsiadów, mocno rozwinięte pod tym względem są też Stany Zjednoczone, Francja czy Korea Południowa. Specjaliści tej branży będą coraz bardziej potrzebni na całym świecie – zaznacza dr hab. inż. Artur Cebula, prof. PK z Wydziału Inżynierii Środowiska i Energetyki.

Potrzeby branży potwierdza Grzegorz Cyborowski, Koordynator Projektu Rozwojowego (energetyka jądrowa) Mostostalu Kraków. Krakowska firma jako jedno z siedmiu polskich przedsiębiorstw została wybrana przez Westinghouse (planowanego dostawcę technologii dla pierwszej elektrowni jądrowej w Polsce) do wsparcia projektowania i budowy polskiej elektrowni jądrowej. – Tak wielki projekt generuje ogromne zapotrzebowanie na wyspecjalizowane kadry, jak i na wsparcie techniczne i laboratoryjne. Dlatego nasza firma bardzo liczy na bliską współpracę  z Politechniką Krakowską i innymi jednostkami naukowymi. Projekt pierwszej elektrowni jądrowej ma się opierać w 40 procentach na lokalnym wkładzie, więc bardzo wiele polskich firm w Polsce, w różnych wymiarach,  będzie w niego zaangażowanych – począwszy od strony konstrukcyjnej, budowalnej, po szczegółowe kwestie z zakresu automatyki, elektryki i inne. Budowa jednej elektrowni nie wyczerpie polskich potrzeb, zapewne będą budowane następne, a równolegle w całej Europie będą powstawały kolejne nowe obiekty atomowe. Zapotrzebowanie na pracowników branży będzie więc na pewno rosło – podkreśla Grzegorz Cyborowski.

Obie strony zawartego właśnie porozumienia jako ważną misję do wspólnej realizacji traktują także inicjatywy edukacyjne, związane z podnoszeniem społecznej świadomości na temat szans i wyzwań związanych z rozwojem energetyki jądrowej: – Obecnie w Polsce społeczne poparcie dla programu energetyki jądrowej jest wysokie, ale to nie jest stan dany raz na zawsze. Musimy stale edukować i przekonywać społeczeństwo, że nasze – ekspertów i naukowców – umiejętności, wiedza, możliwości monitorowania bezpieczeństwa elektrowni jądrowych i ochrony radiologicznej są na najwyższym poziomie. W dobie wojny informacyjnej, łatwości w celowym szerzeniu mitów i dezinformacji na ten temat, to dla nas – specjalistów branży – równie ważny cel jak same badania i kształcenie, które będziemy wspólnie  z Politechniką prowadzić – podkreśla prof. Paweł Olko, koordynator współpracy z Politechniką ze strony Instytutu Fizyki Jądrowej PAN.

Energetyka jądrowa na studiach II stopnia będzie jedną z kilku nowości w ofercie Politechniki w nadchodzącym roku akademickim. Na I stopniu studiów PK zaproponuje także takie nowe kierunki jak: ekotechnologie dla zrównoważonego rozwoju, biotechnologia przemysłowa oraz informatyka materiałowa.